گنج یابی در ایران رویا یا واقعیت

گنج یابی در ایران رویا یا واقعیتاین سوالی است که در ذهن بسیاری از افراد نقش بسته است. برای پاسخ به این سوال، باید به دو بعد مهم و کاملاً مجزا نگاه کرد: بعد علمی و باستان‌شناسی و بعد عامیانه و غیرقانونی گنج‌یابی.

واقعیت از دیدگاه باستان‌شناسی و میراث فرهنگی:

ایران، سرزمینی با قدمت چندین هزار ساله و تمدن‌های کهن، بی‌شک دارای میراث فرهنگی غنی و بی‌شماری است که بخش قابل توجهی از آن هنوز در دل خاک نهفته است. این آثار شامل:

شهرها و محوطه‌های باستانی:

باقی‌مانده‌های سکونت‌گاه‌ها، معابد، کاخ‌ها و سازه‌های شهری از دوران‌های مختلف.

قبور و گورستان‌های باستانی:

محل دفن افراد که ممکن است همراه با اشیاء تدفینی ارزشمند (مانند ظروف، جواهرات، ابزار) باشند.

دفینه‌های اضطراری:

در طول تاریخ، به دلیل جنگ‌ها، ناآرامی‌ها، یا بلایای طبیعی، افراد اموال ارزشمند خود را برای حفظ، در زیر زمین پنهان می‌کردند. اینها می‌توانند شامل سکه‌ها، جواهرات، ظروف گرانبها و … باشند.

مخفیگاه‌های نظامی یا تجاری:

در مسیرهای تجاری قدیمی یا مناطق نظامی، ممکن است بقایای اموال یا تجهیزات پنهان شده‌ای وجود داشته باشد.

پس، بله، گنج (به معنای آثار باستانی و اشیاء ارزشمند مدفون) در ایران یک واقعیت انکارناپذیر است.

کشفیات باستان‌شناسی در ایران، بارها و بارها این حقیقت را اثبات کرده است. نمونه‌های مشهور جهانی مانند گنجینه کلماکره لرستان، یا یافته‌های متعدد از تپه‌های باستانی، خود گواهی بر این واقعیت هستند.

اما، این “گنج” متعلق به چه کسی است؟

از دیدگاه قوانین ایران و تمام دنیا، هرگونه اثر باستانی و میراث فرهنگی، فارغ از اینکه در زمین خصوصی کشف شود، متعلق به دولت و ملت است. هدف اصلی از حفاظت از این آثار، حفظ هویت تاریخی، فرهنگی و ملی کشور و ارائه آن‌ها به نسل‌های آینده و پژوهشگران است.

وضعیت قانونی گنج‌یابی در ایران:

همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد:

خرید، فروش، نگهداری و استفاده از فلزیاب بدون مجوز سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور ممنوع و جرم است. این مجوز به ندرت برای افراد عادی و بیشتر برای مصارف صنعتی، کشاورزی یا پروژه‌های خاص صادر می‌شود.

هرگونه حفاری یا کاوش با هدف یافتن عتیقه و آثار باستانی بدون مجوز، مطلقاً ممنوع و جرم محسوب می‌شود.

مجازات‌ها:

شامل ضبط و مصادره دستگاه، جریمه نقدی و حبس (تا چندین سال) است، به خصوص اگر حفاری در مناطق ثبت شده تاریخی یا محوطه‌های باستانی صورت گیرد.

حتی اگر گنج در ملک شخصی پیدا شود، متعلق به دولت است. در برخی موارد، کاشف ممکن است درصدی از ارزش گنج را به عنوان پاداش دریافت کند، اما این نیز منوط به اطلاع‌رسانی و تحویل قانونی آن به میراث فرهنگی است.

رویا از دیدگاه عامیانه و غیرقانونی:

متأسفانه، تصویری که در جامعه از “گنج‌یابی” رواج یافته، اغلب با واقعیت‌های علمی و قانونی فاصله زیادی دارد و بیشتر به یک رویا یا سراب شباهت دارد:

وسوسه یک شبه پولدار شدن:

بسیاری از افراد به طمع یافتن گنج‌های افسانه‌ای و ثروتمند شدن ناگهانی به این سمت کشیده می‌شوند. این “رویای ثروت بادآورده” عامل اصلی حفاری‌های غیرمجاز است.

باور به نقشه‌های مرموز و نمادها:

خرافات رایج در مورد “نشانه‌های گنج” (مانند نماد سر انسان، عقرب، مار و…) که در کتاب‌ها و کانال‌های غیررسمی تبلیغ می‌شوند، افراد را به سمت حفاری‌های بی‌هدف و مخرب سوق می‌دهد. این “نقشه‌ها” هیچ پشتوانه علمی و تاریخی ندارند.

تبلیغات کاذب دستگاه‌ها:

بازار سیاه فلزیاب‌ها و ردیاب‌های غیرمجاز با تبلیغات اغراق‌آمیز در مورد عمق و کارایی دستگاه‌ها، به این رویا دامن می‌زنند. بسیاری از این دستگاه‌ها (به خصوص ردیاب‌های به اصطلاح “شعاع‌زن”) اساساً فاقد کارایی علمی هستند.

کلاهبرداری‌ها: “

رویای گنج” بستری برای کلاهبرداری‌های گسترده فراهم کرده است. فروش نقشه‌های تقلبی، دستگاه‌های بی‌خاصیت، و حتی باندبازی برای فریب افراد و کشاندن آن‌ها به مناطق خطرناک (که گاهی با قتل نیز همراه می‌شود) از معضلات رایج این حوزه است.

خطرات جانی و مالی:

حفاری‌های غیرمجاز اغلب بدون رعایت اصول ایمنی و مهندسی انجام می‌شود که منجر به ریزش آوار، خفگی، و سایر حوادث ناگوار می‌شود. علاوه بر این، بسیاری از افراد تمام دارایی خود را صرف خرید دستگاه‌ها و سفر به مناطق مختلف می‌کنند و چیزی جز ضرر و زیان به دست نمی‌آورند.

پیامدهای اجتماعی و فرهنگی گنج‌یابی غیرقانونی در ایران

علاوه بر ابعاد قانونی و مالی، گنج‌یابی غیرقانونی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای در ایران دارد که کمتر به آن‌ها توجه می‌شود:

تخریب بافت‌های تاریخی و طبیعی:

حفاری‌های غیرمجاز نه تنها به محوطه‌های باستانی آسیب می‌رساند، بلکه به بافت‌های طبیعی (جنگل‌ها، کوهستان‌ها، مراتع) و حتی زمین‌های کشاورزی نیز خسارت وارد می‌کند. پر نکردن حفره‌ها و رها کردن زباله‌ها، آسیب‌های زیست‌محیطی پایداری به جا می‌گذارد.

تخریب آگاهی تاریخی:

مهم‌ترین گنج هر ملت، دانش و آگاهی آن از گذشته است. وقتی یک اثر باستانی به صورت غیرمجاز از دل خاک بیرون آورده می‌شود، اطلاعات مربوط به بستر تاریخی، فرهنگی و اجتماعی آن (Context) برای همیشه از بین می‌رود. این مانند پاره کردن یک برگ از یک کتاب نفیس تاریخی است که دیگر هرگز قابل بازسازی نیست.

ترویج خرافات و ناآگاهی:

گنج‌یابی غیرقانونی به شدت به باورهای خرافی و شبه‌علمی دامن می‌زند. کتاب‌های رمزگشایی نمادها، افسانه‌های گنج‌های جن‌زده، و ادعاهای مربوط به قدرت‌های ماوراءالطبیعه در یافتن گنج، ذهنیت عمومی را به سمت ناآگاهی سوق می‌دهد و ترویج تفکر علمی را دشوارتر می‌کند.

بروز درگیری‌ها و جرائم:

طمع به دست آوردن گنج، گاهی اوقات به درگیری‌های شدید بین افراد یا گروه‌های حفار منجر می‌شود که در مواردی به قتل و خشونت نیز ختم شده است. این فعالیت‌های زیرزمینی می‌توانند با سایر جرائم سازمان‌یافته نیز ارتباط پیدا کنند.

تهدید باستان‌شناسان و میراث‌بانان:

فعالان حوزه میراث فرهنگی و باستان‌شناسان قانونی، گاهی اوقات در معرض تهدید و خطر از سوی شبکه‌های حفاری غیرمجاز و قاچاقچیان قرار می‌گیرند.

تصویر منفی از کشور:

قاچاق آثار باستانی و تخریب محوطه‌های تاریخی، تصویری منفی از کشور در سطح بین‌المللی ایجاد می‌کند و به اعتبار فرهنگی آن آسیب می‌رساند.

هدر رفتن منابع:

منابع مالی و انسانی قابل توجهی (چه از سوی افراد و چه از سوی دولت برای مقابله با این پدیده) صرف فعالیتی می‌شود که به جای تولید ارزش، منجر به تخریب و جرم‌زایی است.

راهکارهای مقابله و ترویج میراث فرهنگی

برای مقابله با این پدیده و هدایت انرژی جامعه به سمت حفظ و ارزش‌گذاری میراث فرهنگی، رویکردهای چندجانبه‌ای لازم است:

1. افزایش آگاهی عمومی و آموزش هدفمند:

آموزش از پایه:

گنجاندن مفاهیم ارزش میراث فرهنگی، اهمیت حفاظت و باستان‌شناسی علمی در کتب درسی و برنامه‌های آموزشی مدارس.

رسانه‌ها:

تولید محتوای جذاب و آگاهی‌بخش در رسانه‌های ملی (تلویزیون، رادیو، فضای مجازی) با همکاری باستان‌شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی، برای ترویج ارزش‌های واقعی آثار باستانی و روش‌های صحیح کشف آن‌ها.

شفاف‌سازی قوانین:

اطلاع‌رسانی گسترده و روشن در مورد مجازات‌ها و پیامدهای گنج‌یابی غیرقانونی.

مشارکت جوامع محلی:

جلب اعتماد:

ایجاد اعتماد بین سازمان‌های متولی میراث فرهنگی و جوامع محلی اطراف محوطه‌های باستانی.

منافع مشترک: ایجاد منافع اقتصادی برای مردم محلی از طریق گردشگری فرهنگی (که با حفظ آثار ممکن است) به جای ترغیب آن‌ها به تخریب.

دیده‌بانی مردمی: آموزش و توانمندسازی مردم محلی برای حفاظت از میراث فرهنگی منطقه خود و گزارش موارد مشکوک.

تقویت نهادهای نظارتی و قضایی:

نظارت هوشمند: استفاده از فناوری‌های جدید (مانند پهپاد و سنجش از دور) برای پایش مناطق باستانی و جلوگیری از حفاری‌های غیرمجاز.

برخورد قاطع: اعمال مجازات‌های پیش‌بینی شده در قانون برای متخلفان و قاچاقچیان.

همکاری بین‌المللی: تقویت همکاری با سازمان‌های بین‌المللی مانند یونسکو و پلیس بین‌الملل (اینترپل) برای مبارزه با قاچاق آثار باستانی.

ترویج باستان‌شناسی مشارکتی:

در برخی کشورها، گروه‌های فلزیاب قانونی و آموزش‌دیده، با همکاری باستان‌شناسان در کاوش‌های منظم شرکت می‌کنند. این امر می‌تواند انگیزه “کشف” را به سمت یک فعالیت سازنده و علمی هدایت کند. (البته این رویکرد در ایران نیازمند تغییرات قانونی و فرهنگی جدی است).

نتیجه‌گیری:

گنج و آثار باستانی در ایران یک واقعیت است. خاک این سرزمین سرشار از میراث گذشته است.

اما “گنج‌یابی” به معنای رایج و عامیانه آن (با فلزیاب و نقشه نمادها و به قصد ثروت‌اندوزی) یک رویا، یک فریب، و یک فعالیت غیرقانونی با عواقب بسیار جدی است.

واقعیت این است که: یافتن این آثار، کار متخصصان باستان‌شناسی است که با مجوز و بر اساس اصول علمی و دقیق، اقدام به کاوش و حفظ میراث فرهنگی می‌کنند.

ارتباط با کارشناس فروش

برای تعمیرات انواع فلزیاب اینجا کلیک کنید.

برای خرید انواع فلزیاب اورجینال کلیک کنید. 09124455400

برای مشاوره رایگان در مورد علائم و نشانه ها و خرید و فروش فلزیاب ها با کارشناسان ما در تماس باشید

تلگرام کارشناس آثار و نشانه ها  : @karshenas_zarshenasan

شماره تماس کارشناس آموزش فلزیاب، خرید فلزیاب و تعمیر فلزیاب : 09124455400